Φούσκες

Της ΠΕΠΗΣ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ

Τη λέξη, με τη συγκεκριμένη αρνητική έννοια, τη μάθαμε από το χρηματιστήριο.

Την εποχή που η Ελλάδα του τέλους της δεύτερης χιλιετίας «μπήκε στα κόλπα» του εύκολου πλουτισμού και οι τηλεοράσεις άρχισαν να μας εθίζουν στο να παρακολουθούμε τους δείκτες των διεθνών αγορών πλασάροντας πίνακες που θάμπωναν με όσα συμβαίνουν με τον Νάσταγκ, τον Ντάου Τζόουνς και άλλες λέξεις, που ήταν για τη συντριπτική πλειονότητα ακαταλαβίστικες. Την εποχή που οι πολλοί, μαγνητισμένοι από πληροφορίες που ήταν τόσο «σίγουρες» όσο και τα γκανιάν που αφήνουν συχνά πανί με πανί τους φίλιππους στον ιππόδρομο, έχασαν τα λεφτά τους κάνοντας πλούσιους τους λίγους πονηρούς που είχαν σοφά επενδύσει στους αφελείς. Φούσκες ήταν οι κάλπικες μετοχές που άφησαν τις τσέπες των Ελλήνων ξεφούσκωτες. Μια δήλωση αξίας που ήταν μεταμορφωμένη απαξία, μια υπόσχεση ελπίδας που ήταν μεταμφιεσμένη παγίδα.

Υπάρχουν όμως σήμερα και άλλες φούσκες. Είναι αυτές που βγαίνουν από τα στόματα των πολιτικών και πρώτα από όλα των κυβερνώντων. Φούσκες που περιέχουν τόσο νόημα όσο και οι σαπουνόφουσκες που διασκεδάζαμε όταν ήμασταν παιδιά, να τις βλέπουμε να διογκώνονται, να αστράφτουν με τα χρώματα της ίριδας και να σκάνε χωρίς να αφήνουν ούτε ένα τόσο δα ίχνος. Οι φούσκες που μοιάζουν με τα μπαλονάκια των κόμικς, ιδίως αυτών που περιγράφουν τις διάφορες μαύρες ουτοπίες ή αλλιώς «κακοτοπίες», όπου η γλώσσα που μιλούν οι ήρωες είναι πάντοτε εσκεμμένα τραυματισμένη, άσχημη, ανάλογη με τον εφιαλτικό κόσμο στον οποίο αναφέρονται. Τέτοιες φούσκες βγαίνουν και από το στόμα των πολιτικών ηγετών μας, που μας πληροφορούν για το ζοφερό παρόν και το ζοφερότερο μέλλον μας σε μια γλώσσα, για την οποία κρίνοντας «εξ όνυχος τον λέοντα», μπορούμε να καταλάβουμε ότι την απεχθάνονται «εξ απαλών ονύχων».

Αραγε, όμως, οι φούσκες αυτές να περιορίζονται στον χώρο της οικονομίας και της πολιτικής; Ή μήπως όλες αυτές οι υπερτιμημένες αξίες της οικονομικής και της πολιτικής αγοράς κυκλοφορούν σε μια χώρα όπου επίσης ανθεί ένας ρωμαλέος και αυθεντικός δήθεν πολιτισμός; Μήπως δηλαδή το ζήτημα είναι, όπως δήλωσε από τηλεοράσεως και η κ. Μπατζελή, «πολιτισμιακό»; Πραγματικά, αυτό πρέπει να είναι το συμπέρασμα, αν κρίνουμε με την ελάχιστη αυστηρότητα στα πολιτιστικά ρεπορτάζ του έντυπου και του ηλεκτρονικού, ιδίως, Τύπου: Ασυμμάζευτα τυπωμένα σεντόνια και ατελείωτες ώρες εμβριθούς τηλεοπτικής φλυαρίας αφιερώνονται σε υποτιθέμενα τεράστια ταλέντα που είναι όλα «τολμηρά», «επαναστατικά», «καινοτόμα» και «προκλητικά», έτοιμα να αμφισβητήσουν το κατεστημένο και να χαράξουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία, την τέχνη, τον κινηματογράφο ή το θέατρο, φτάνει να μην ενοχληθούν τα κονέ τους.

Είναι άραγε αλήθεια ότι η Ελλάδα, που πάσχει από οικονομία και πολιτική, έχει περιέργως μια τόσο λαμπρή παραγωγή στον «πολιτισμό» ή ακριβέστερα στα πολιτιστικά; Ή μήπως πολλά από αυτά τα υποτίθεται αστραφτερά προϊόντα είναι, επίσης, φούσκες; Αν με άλλα λόγια πρόκειται για ένα λόγο όπου η τόλμη και η επανάσταση υπάρχουν εκ του ασφαλούς, στον βαθμό που συντελούν στην ανανέωση ενός συστήματος που διαρκώς τις ενσωματώνει, και η πρόκληση απευθύνεται στο «κοινό», αυτή την τόσο απαξιωμένη από τους «καλλιτέχνες» έννοια, αλλά επιμελώς αποφεύγει να θίξει τους ισχυρούς; Αν δηλαδή η πραγματική αξία πολλών πολιτιστικών προϊόντων που διαφημίζονται ως σπουδαία είναι ευθέως ανάλογη με την αξία των υπερτιμημένων μετοχών και του κίβδηλου πολιτικού λόγου;

Βρισκόμαστε στην ώρα της ρωγμής. Ωρα γεμάτη δυσκολίες, κινδύνους και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο γεμάτη επίσης μια νέα ένταση. Ωρα όπου είναι φυσικό, πέρα από τους φορείς της καταστροφής και της αποσύνθεσης, να κινητοποιηθούν και πραγματικές δημιουργικές δυνάμεις σε κάθε πεδίο της ζωής. Αλλά για να μπορέσουν οι δυνάμεις αυτές να λειτουργήσουν θα πρέπει να είμαστε σκληροί πρώτα με τον εαυτό μας και μετά με τις ψευδοαξίες που η αποφορά τους δηλητηριάζει ήδη τον αέρα που αναπνέουμε. Αν δεν τα καταφέρουμε, η εκποίηση κάθε μνήμης και ταυτότητας, η διάλυση και τελικά η καταστροφή θα πέσουν, για να χρησιμοποιήσω τον νεολογισμό της κυρίας Διαμαντοπούλου, υπουργού Παιδείας (!) «επί δικαίοις και αδίκοις».

Από την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ